Szybko rozpadające się tabletki w jamie ustnej – sposób na problem połykania tabletek
Agnieszka Kulawik-Pióro , 14.09.2016, Tagi: problem połykania, szybko rozpadające się tabletk, emulsja sucha
Emulsja sucha to nowoczesna postać fizykochemiczna stosowana w farmacji, która posiada zdolność rekonstrukcji oryginalnej emulsji po ponownym uwodnieniu. Stanowi ona doustny sposób podawania leków słabo rozpuszczalnych i lipofilowych, wymagających ochrony przed światłem, utlenieniem. Znalazła zastosowanie w tzw. szybko rozpadających się tabletkach w jamie ustnej, niewymagających popijania wodą.
Przyczyny i konsekwencje trudności w połykaniu tabletek
Niechęć do połykania lub trudność w połykaniu stałej postaci leku tj. tabletek i kapsułek dotyczy ponad 50% populacji. Wśród nich są przede wszystkim dzieci, osoby starsze i osoby chore psychicznie. Do najważniejszych przyczyn problemów z połykaniem tabletki można zaliczyć: duży rozmiar, kształt inieodpowiedni smak tabletki.
Zjawisko to występuje także przy niektórych jednostkach chorobowych tj. choroba lokomocyjna, napady kaszlu, zapalenie oskrzeli, AIDS, porażenie mózgowe, choroba Parkinsowa ale i także w podróżach gdzie dostęp do wody jest ograniczony. Nie można tutaj zapominać także o trudnościach w połykaniu, które są rezultatem nudności po zastosowaniu radio- i/lub chemioterapii w leczeniu m.in. raka piersi u kobiet.
Konsekwencją tego jest fakt, iż pacjenci nie przestrzegają zaleceń w dawkowaniu leków, czym samym obniżają skuteczność terapii.
Emulsja sucha – jako nowoczesne rozwiązanie
Ośrodki badawcze, chcąc wyjść naprzeciw oczekiwaniom pacjentów, wykorzystały zalety tabletek (tj. m.in. możliwość uwalniania leku w określonym miejscu przewodu pokarmowego, gwarancję zużycia całej porcji, łatwa kontrola ilości przyjętych dawek, precyzyjnie określona zawartość substancji leczniczej, szybkie działanie) i zalety emulsji (takie jak: zwiększona biodostępność czy redukcja efektów ubocznych), tworząc nową postać leku zwaną emulsją suchą.
Emulsja sucha (z ang. dry emulsion) to układ stabilny fizycznie i mikrobiologicznie, posiadający zdolność rekonstrukcji do emulsji pierwotnej (emulsji surowej), z której został sporządzony. Może być łatwo podawany pacjentom.
Zdaniem Takeuchiego emulsja sucha to sproszkowany lek olejowy lub woskowy (z ang. oily and wax drugs) o dobrej redyspergowalności i zdolności uwalniania substancji aktywnej w wodzie.
Drugi, stosowany powszechnie termin, to adsorbowana emulsja sucha (z ang. dry adsorber emulsion), który dotyczy proszkowej formy powstałej z emulsji typu O/W. Forma ta zawiera substancje lecznicza rozpuszczalną w wodzie.
Pod względem budowy, emulsja sucha stanowi dyspersję niemieszalnej fazy olejowej wewnątrz fazy stałej.
Szybko rozpuszczające się systemy dostarczania leków i mechanizm ich działania
Emulsja sucha wykorzystywana jest do produkcji szybko rozpuszczających systemów dostarczania leków z ang. Fast Dissolving Drug Delivery Systems, FDDS), które obejmują szybko rozpadające się tabletki w jamie ustnej, niewymagające popijania wodą.
Pierwszy patent wykorzystania emulsji suchej to rok 1986 i tzw. Technologia ZydisÒ opracowana przez Firmę Cardinal (poprzednio R.P. Scherer). Techologia Zydis® wykorzystuje liofilizację wodnego roztworu leku lub jego suspensji.
Do system FDDS zalicza się dwie główne grupy tabletek tj. szybko rozpadające i szybko rozpuszczające się tabletki, niewymagające popijania wodą czy żucia.
W obu przypadkach tabletek umieszcza się na języku w jamie ustnej. Pierwsza grupa tabletek, to takie które rozpuszczają się w ślinie w przeciągu kilku sekund, w drugim przypadku rozpad tabletki jest wynikiem obecności tzw. substancji rozsadzających.
Zalety szybko rozpadających się tabletek w jamie ustnej
Układy te stosowane są w lecznictwie powszechnie. Spośród ich wielu zalet można wyróżnić:
- zwiększenie biodostępności w porównaniu do tabletek tradycyjnych,
- krótki czas rozpadu lub rozpuszczenia tabletki – co zapewnia natychmiastowe działanie,
- można stosować u różnych pacjentów, w tym dzieci, osób starszych czy chorych psychicznie, polepszając ich komfort leczenia,
- możliwość maskowania smaku leku – pozostawienie przyjemnego posmaku w ustach
- obecność w recepturze mniejszej ilości cukrów – ograniczenie zjawiska próchnicy u dzieci.
Pomimo wielu zalet, tabletki te mają też wady:
- higroskopijność,
- możliwość degradacji substancji aktywnej pod wpływem temperatury,
- konieczność przechowywania w określonych warunkach wilgotności i temperatury (data ważności ok. 6 miesięcy),
- kruchość i słaba spoistość struktury fizycznej - ogranicza to dalsze procesy produkcyjne, takie jak np. blistrowanie,
- wysoki koszt produkcji.
Należy także podkreślić, że przed użyciem szybko rozpadających się tabletek należy poinstruować pacjentów, jak należy wyjmować tabletki z opakowania, aby ich nie uszkodzić.
Tabletki te są także nieodpowiednie dla pacjentów, którzy maja zaburzenia połykania (syndrom Sjörgena) czy cierpią na suchość w ustach.
Cechy gotowego preparatu
Do najważniejszych cech świadczących o jakości szybko rozpadających się tabletek w jamie ustnej należą: maksymalna dawka substancji leczniczej, zdolność uwalniania leku, wytrzymałość mechaniczna, zawartość wilgoci, stabilność podczas przechowywania oraz czas rozpadu i zdolność rekonstrukcji.
Dąży się do tego, aby do tabletki wprowadzić jak największą dawkę substancji leczniczej, nie ograniczając przy tym jej wytrzymałości i stabilności.
Według Farmakopei Europejskiej i Farmakopei Polskiej VII za tabletki szybko rozpadające się w jamie ustnej uznaje się takie, których czas rozpadu jest krótszy niż 3 minuty. Przy czym jak pokazuje praktyka, większość z nich rozpada się w przeciągu od kilku do kilkudziesięciu sekund. Ważne z punktu widzenia pacjenta jest także to, żeby po kontakcie ze śliną i rozpadzie produkt zbytnio się nie pienił i nie pozostawiał wrażenia ziarnistości w jamie ustnej.
Ze względu na problem starzejącego się społeczeństwa, wzrost liczby przypadków alergii wśród dzieci idorosłych (problem zanieczyszczenia środowiska) oraz pacjentów, cierpiących na choroby przewlekłe, czy też mających wady genetyczne lub ciągłe nudności, spowodowane m.in. chemioterapią, trwają badani nad nowymi preparatami.
Źródła
1. Ahmed I., Aboul-Einien M., In vitro and in vivo evaluation of a fast-disintegratinglyophilized dry emulsion tablet containing griseofulvin, Eur. J. Pharm. Sci. 2007, 32, 58.
2. Hansen T., Holm P., Rohde M., Schultz K., In vivo evaluation of tablets and capsules containing spray-dried o/w-emulsions for oral delivery of poorly soluble drugs, Int. J. Pharm., 2005, 293, 203.
3. Sunada H., Bi Y., Preparation, evaluation and optimization of rapidly disintegrating tablets, Powder Techn. 2002, 122, 188.
4. Takeuchi H., Sasaki H., Niwa T., Hino T., Kawashima Y., Uesugi K., Kayano M., Miyake Y., Preparation of powdered redispersible vitamin E acetate emulsion by spray-drying technique, Chem. Pharm.Bull. 1991, 39 (6) 1528.
5.Corveleyn S., Remon J. P., Formulation and production of rapidly disintegrating tablets by lyophilisation using hydrochlorothiazide as a model drug, Int. J. Pharm. 1997, 152, 215.
6. Dobetti L., Fast-melting tablets: Developments and technologies, Pharm. Techn. 2000,12,(9), 32.
7. Vetulani J., Tabletki dla op*rnych, Wiadomości psychiatryczne, 2007, 10, 3.
8. Schiermeier S., Schmidt P. C., Fast dispersible ibuprofen tablets, Eur. J. Pharm. Sci. 2002, 15, 295.
9. Corveleyn S., J. P. Remon, Formulation of a lyophilized dry emulsion tablet for the delivery of poorly soluble drugs, Int. J. Pharm., 1998, 166, 65.
10. Bogner R. H., Wilkosz M. F., Fast-Dissolving Tablets. US. Pharmacist, A Jobson Publication 2005, 1.
11. Shukla D., Chakraborty S., Mouth dissolving tablets-I, an overview of formulation techniques, Scientia Pharm. 2009, 77, 309.
12. Dollo G., Le Corre P., Guerin A., Chebanne F., Burgot J. L., Leverge R., Spray-dried redispersible oil-in-water emulsion to improve oral bioavailability of poorly soluble drugs, Eur. J. Pharm. Sci., 2003, 19, 273.
